همچنان که از اصطلاح برنامه ریزی درسی استنباط می شود، هدف اصلی از آن، داشتن برنامه درسی منظم به منظور دستیابی به نتیجه ای خاص در فرآیند آموزش است. این نتیجه خاص می تواند معطوف به امتحانات داخلی، نهایی و یا کنکور دانش آموز باشد. برنامه ریزی درسی اکثرا با عناوین کنکور و داوطلب ارتباط بسیار نزدیکی دارد، اما هدف از برنامه ریزی درسی فقط در جهت آماده سازی برای کنکور نیست گرچه هدفی بسیار با اهمیت است.
آنچه در پاراگراف بالا، بسیار بسیار حائز اهمیت است، تعیین هدف مشخص، معین و معلوم است. حتما و حتما قبل از اقدام به برنامه ریزی، هدف تان را مشخص کنید.
اما، یک برنامه منظم درسی، باید حائز و واجد چه شرایطی باشد تا نتیجه مطلوب را به دست دهد؟
ما در این نوشته روی سخن مان با داوطلبان کنکور است، اما همه کسانی که در هر سطحی تحصیل می کنند می توانند از آن بهره ببرند.
آنچه مسلم است است تجویز نسخه ای یکتا از برنامه درسی، برای تمامی داوطلبان کنکور، غیر قابل پذیرش است، دلیل آن هم بر می گردد به تفاوت های بسیار فراوانی که داوطلبان از بابت علاقه ها، استعدادها، توانایی ها، شرایط زندگی، تیپ شخصیتی و … با یکدیگر دارند.
علاوه بر آن میزان رقابت در برخی رشته ها، شهرها و دانشگاه ها برای پذیرش، بسیار زیاد است و این خود به تنهایی عاملی تعیین کننده است، به این صورت که هر چه پذیرش در رشته/شهری سخت و دشوار باشه به همان میزان برنامه ریزی برای قبولی در آن رشته/شهر می بایست دقیق، منسجم و فشرده، قابل اجرا، قابل ارزیابی و … باشد.
مثلا به واسطه وجود گروه های پرطرفدار پزشکی در گروه آزمایشی علوم تجربی، هم تعداد شرکت کننده و هم رقابت در رشته های این گروه به شدت زیاد است. بخش اعظمی از این طرفداری، بدون تعارف به آینده شغلی و درآمدی این رشته ها مربوط است گرچه بخشی دیگر، مثل همه گروه ها و رشته ها، واقعا به علاقه و استعداد داوطلب برمی گردد.
به نظر اکثریت قریب به اتفاق صاحب نظران و کارشناسان خبره داخلی و خارجی، آنچه می بایست در انتخاب رشته تحصیلی پیش از همه و بیش از همه مد نظر قرار بگیرد علاقه و استعداد داوطلب و نه فقط آینده درآمدی اوست.
به عنوان مثال برخی از پزشکان عمومی و متخصصی که تلاش های فراوانی برای قبولی در دانشگاه و تحصیل بعد از آن کشیده اند، امروزه برای کسب درآمد بالاتر از آنکه در شغل و حرفه خود داشته و دارند، وارد شغل های پردرآمدتر دیگری می شوند و این خود می تواند گواهی بر این ادعا باشد که اگر ایشان قبل از ورود به دانشگاه، درست استعدایابی می شدند، به احتمال زیاد وارد حرفه پزشکی نمی شدند و شاید شغل و حرفه و رشته دیگری، انتخاب می کردند.
هدف از مطلب اخیر این است که، استعدادیابی مقدم بر برنامه ریزی درسی است و بهتر است هر داوطلب استعداد و توانایی خود را بسنجد تا بیابد که در چه شغل، حرفه و رشته ای با میل و رغبت باطنی و نه صرفا مادی، تمایل به ادامه تحصیل و فعالیت دارد، سپس برنامه ریزی برای موفقیت های روزافزون و رسیدن به قله های موفقیت در آن را ، هدف خود قرار دهد.
برنامه خوب برنامه ای است که قابلیت اجرا داشته باشد و برای این مهم، برنامه باید واجد ویژگی هایی باشد. در زیر به تعدادی از ویژگی های یک برنامه خوب اشاره خواهیم کرد.
فرد باید خود را خوب بشناسد و تمام شرایط و ویژگی های فردی و جمعی و توانایی ها و محدودیت های خود را در طرح ریزی برنامه مدنظر قرار دهد.
برنامه می بایست براساس واقعیت های موجود و نه بر اساس آرزوها و آمال دیر و دور تهیه شود. مثلا اگر فرد در حال حاضر روزانه فقط می تواند 4 ساعت مطالعه کند، نباید برنامه ای بنویسید که او را ملزم می کند روزی 10 ساعت مطالعه کند. قطعا چنین برنامه ای قبل از اجرا محکوم به شکست است.
برنامه ای که یک فرد بر اساس شرایط و ویژگی ها، توانایی ها و محدودیت های خود طراحی و تهیه می کند، فقط برای خود او قابل اجراست و برنامه هیچ فردی برای شخص دیگر نمی تواند مناسب باشد و این همان مفهوم شخص محوری است.
حتما در برنامه می بایست ابزار ارزیابی دیده شود و فرد بتواند به صورت مداوم، حال روزانه یا هفتگی برنامه و نحوه اجرای آن را بررسی کرده و ضعف و نقص آن را شناسایی و برطرف کند.
کاملا طبیعی است که برخی اوقات، اتفاقات و یا حوادثی پیش بیاید که در روند اجرای مداوم و منظم برنامه مانعی موقت ایجاد کند و برنامه از زمانبندی خود عقب بیافتد. بهترین برنامه ها، همیشه سازوکاری خواهند داشت یا در آنها پیش بینی خواهد شد تا
امکان جبران آن عقب افتادگی ها وجود داشته باشد.
در زیر اشاره ای به انواع برنامه های و روش های اجرای آنها خواهیم داشت.
در یک دسته بندی کلی برنامه ها به سه دسته زیر تقسیم می شوند :
در یک دسته بندی دیگر که جزئی تر هست، برنامه ها به چند دسته زیر تقسیم می شوند :
البته این دسته بندی جزئی خود زیر مجموعه ای از برنامه های کلی بالاتر است.
البته هر فرد بسته به نیاز و هدف خود می تواند دسته بندی اخیر را متناسب با شرایط خود تغییر داده و دسته بندی جدیدی بسازد و برنامه خود را در قالب آن، طرح بریزد.
یک برنامه درسی خوب، می تواند شامل یک برنامه کلی و بلند مدت، چند برنامه میان مدت و چندین برنامه کوتاه مدت باشد.
یا اینکه می توانید یک برنامه یک یا چند ساله داشته باشید که برای ماه ها، هفته ها و روزهای آن نیز پیش بینی هایی انجام داده اید.
برنامه های کوتاه مدت در جهت برآورده شدن برنامه های میان مدت و آنها نیز به نوبه خود برای برآورده شدن برنامه بلند مدت و کلی، تدارک دیده می شوند و شرایط زندگی، ویژگی های شخصیتی، استعداد ها و توانایی های داوطلب، در آن برنامه ها مد نظر قرار می گیرد.
صرفنظر از اینکه کدام یک از انواع برنامه را انتخاب کرده اید روش هایی برای اجرای آن برنامه وجود دارد :
در این روش، اجرای برنامه بر محور زمان یا ساعت هست. یعنی شما بر اساس برنامه می دانید که از چه ساعتی تا چه ساعتی قرار هست چه کاری انجام دهید یا چه درسی را مطالعه کنید.
جدول زیر برای اجرای این روش طراحی شده است.
در این روش اجرا، شما ابتدا بررسی و تحلیل می کنید که مثلا کدام درس، بر حسب حجم محتوا و مطالب و میزان آسانی و دشواری آن، به چند ساعت مطالعه در سال، ماه و هفته نیاز دارد، آنوقت در طول هفته هر روز و به هر میزان که توانستید آن را مطالعه کنید یادداشت کرده و آخر هفته بررسی می کنید ببینید که آیا توانستید به سقف پیش بینی شده را پر کنید یا نه.
جدول زیر برای اجرای این روش طراحی شده است.
ما در آیدان با انجام مصاحبه های تخصصی با داوطلبان ابتدا به سراغ شناخت و شناساندن استعداد داوطلبان می رویم، سپس برنامه ای مدون و جامع و متناسب با شرایط او، در اختیارش قرار می دهیم تا مرحله به مرحله او را برای رسیدن به آنچه استحقاقش را دارد، یاری کنیم.
اطلاعات شما هرگز با هیچ شخص ثالثی به اشتراک گذاشته نمی شود