برای داشتن یک مطالعه خوب با بازدهی مناسب، می بایست بهداشت مطالعه را هم رعایت کرد. اما بهداشت مطالعه شامل چه مواردی است؟
موارد زیر در بهداشت مطالعه دارای اهمیت فراوانی هستند :
حال به جزئیات هر کدام از موارد فوق می پردازیم.
جهت تابش نور، برای افرادی که راست دست هستند بهتر است از سمت چپ و برای چپ دست ها بهتر است از سمت راست باشد. در غیر اینصورت سایه ای که دست ،ایجاد می کند، می تواند خستگی سریع تر چشم ها منجر شود. همچنین بهترین زاویه برای تابش نور به کتاب و دفتر، 45 در جه است. فاصله کتاب از چشم ها هم در حالت استاندارد می بایست حدود 30 سانتی متر باشد و نیز برای نوشتن بهتر است از خودکاری های رنگ آبی و مشکی استفاده کرد که به خستگی سریع چشم ها، نیانجامد. بهتر است به ازای هر یک ساعت مطالعه، به اندازه ربع ساعت به کل بدن و به ویژه به چشم ها استراحت داد و در این فاصله چند دقیقه ای به اشیا یا منظره هایی در فاصله دورتر نگاه کرد.
بهترین حالت برای مطالعه، حالت نشسته است. البته نشسته پشت میز. ستون فقرات باید در حالت صاف و نه خمیده به جلو یا به طرفین باشد. بهتر است به ازای یک ساعت مطالعه به اندازه یک ربع استراحت در نظر گرفته شود. در مدت زمان استراحت بهتر است، چند حرکت کششی انجام داد تا بدن حالت درست خودش را بازیابد و همچنین چون در حین مطالعه خون بیشتر در کاسه سر جریان دارد، در زمان استراحت، حرکت های ورزشی باعث افزایش گردش خون در تمام قسمت های بدن شده و بدن را در حالت نرمال قرار می دهد.
مطالعه در حالت ایستاده اصلا توصیه نمی شود، چون در حال حرکت، کتاب با لا پایین می شود و فاصله چشم با متن مدام تغییر می کند و چشم باید دنبال متن بگردد و این خود می تواند به خستگی بیشتر چشم و حتی در صورت انجام زیاد این نوع از مطالعه، به آستیگمات منجر شود.
مطالعه در حالت درازکش یا خوابیده هم اصلا توصیه نمی شود. چون اولا موجب فشار زیاد به قسمت کمر و انتهای ستون فقرات می شود و باعث خستگی زودرس می شود. از طرفی تکرار آن به دفعات موجب تاثیرات منفی در ستون فقرات خواهد شد.
مطالعه در زمان هایی فرد ناراحتی، عصبانیت، استرس، اضطراب و …. دارد، بازده مناسبی ندارد. بنابراین هم خود فرد و هم اطرافیان او باید سعی کنند از از بروز حالت های مذکور، تا حد امکان پیشگیری کنند. مثبت اندیشی در مورد خود و مطالعه تاثیر خوبی در ادامه روند مطالعه می گذارد.
مطالعه بلافاصله بعد از صرف غذا و تغذیه هم اصلا توصیه نمی شود، چون در این زمان بیشتر انرژی خود را صرف پروسه هضم غذا توسط بخش های مختلف سیستم گوارشی می کند و خون بیشتر در سیستم گوارش در جریان است و نه در مغز یا کاسه سر، بنابراین قدرت درک مطلب کاهش پیدا می کند. بهتر است یک ساعت بین آندو فاصله در نظر گرفت.
داشتن خواب کافی به شدت مهم است تا حدی که توصیه می شود در صورتی که احساس می کنیم هنوز میزان خوابمان به حد کافی نرسیده است و احساس خواب آلودگی داریم، اصلا شروع به مطالعه نکنیم و به خودمان اجازه بدهیم که به میزان کفایت بخوابیم. به ویژه، خواب شب بسیار اهمیت دارد طوری که اگر خواب شب مناسبی نداشته باشیم، قطعا مطالعه روزانه مفیدی نخواهیم داشت.