انواع دانشگاه ها در ایران : 

مقدمه :

برای داوطلبان ورود به دانشگاه ها و موسسات آموزشی، بسیار بهتر است که با انواع دانشگاه های دولتی، غیر انتفاعی، آزاد، پیام نور و … نحوه پذیرش، نحوه تحصیل، امکانات، شهریه ها و … آشنا باشند تا انتخاب رشته کنکور سراسری آنها مناسب باشد.

ما در موسسه اوج ، سعی می کنیم طی این مقاله شما را برای رسیدن به نتیجه مناسب، با انواع دانشگاه ها آشنا کنیم. این مطلب را تا انتها بخوانید و اگر سئوالی یا نظری داشتید در دیدگاه ها مطرح کنید یا با شماره موسسه تماس بگیرید و از مشاوره های کارشناسان مجرب اوج استفاده کنید.

 

انواع دانشگاه های دولتی : 

دانشگاه های دولتی روزانه :

همه دانشگاه های روزانه ، دولتی بوده و مهمترین دانشگاه های کشور هستند این دانشگاه ها معمولا در شهر های بزرگ کشور و مراکز استان ها مستقر هستند.

دانشگاه های روزانه ، معمولا دانشجویان خود را از طریق کنکور و آزمون سراسری پذیرش می کنند و فقط تعداد معدود و محدودی از دانشجویان ، مخصوصا دانشجویان برخی رشته های شناور را بر اساس سوابق تحصیلی، از بین داوطلبان همه گروه های آزمایشی علوم تجربی، علوم ریاضی، انسانی، زبان و هنر پذیرش می کنند. این دانشگاه ها بیشترین ظرفیت پذیرش دانشجو را به خود اختصاص می دهند و داوطلبانی که رتبه بهتری در کنکور سراسری کسب می کنند وارد این دانشگاه ها می شوند.

از مهمترین مزایای دانشگاه دولتی یا روزانه همچنان که گفته شد، تحصیل رایگان و استفاده رایگان از تمامی امکانات و خدمات آموزشی است. تنها برای داوطلبانی که متقاضی خوابگاه هستند، باید هزینه خوابگاه پرداخت کنند.

از نظر علمی دانشگاههای روزانه بالاترین سطح کیفیت علمی را دارند. البته بین خود دانشگاه های دولتی روزانه هم بر اساس کیفیت آموزشی، کیفیت اساتید و امکانات آموزشی رتبه بندی هایی وجود دارد. حتی برخی از دانشگاه های تهران از نظر رنکینگ علمی، در سطح جهانی، از جایگاه خوبی برخوردار هستند. همچنین این دانشگاه ها شرایط رفاهی مناسبی همچون خوابگاه، وام دانشجویی، حقوق دانشجویی را برای دانشجویان در نظر می گیرند و به گزینش در آنها به صورت کشوری است.

 

دانشگاه های دولتی شبانه یا نوبت دوم :

یکی از دوره های تحصیلی در دانشگاه های دولتی است و تفاوتی که با دوره های روزانه دانشگاه های دولتی دارد در این است که دانشجویانی که در این دوره ها پذیرش می شوند، باید شهریه پرداخت کنند.

میزان شهریه کلیه رشته ها با یکدیگر متفاوت می باشد. دانشجویان دوره های شبانه یا نوبت دوم ، یک شهریه ثابت و یک شهریه متغیر می بایست پرداخت کنند. شهریه ثابت، تا پایان تحصیل شان ثابت، ولی شهریه متغییر هر ترم با توجه به تعداد واحد ها و نیز هر سال با توجه به نرخ تورم ، متغییر خواهد بود.

مدارک هر دو دوره چه روزانه و چه شبانه زیر نظر وزارت علوم تحقیقات و فناوری صادر می شود و از نظر اعتبار، مدرک این دوره با دوره روزانه هیچ تفاوتی ندارد گر چه دیده شده است که هنگام استخدام برخی از مراکز ، ادارات، سازمان ها و … امتیازهایی را برای کسانی که در دوره های روزانه تحصیل کرده اند نسبت به کسانی که در دوره های شبانه تحصیل کرده اند، قائل می شوند.

دانشجویانی که در دوره های روزانه تحصیلی می کنند پس از اتمام دوره تحصیل، برای اخذ مدرک دوره روزانه تعهد خدمت خواهند داشت و بعد از اتمام دوره تعهد مدرک شان آزاد می شود، ولی برای دوره شبانه اخذ مدرک نیاز به تعهد خدمت ندارد.

گزینش دوره های شبانه به صورت بومی استانی است، بنابراین داوطلبان موقع انتخاب رشته می بایست دقت داشته باشند. همچنین برای داوطلبان پذیرفته شده در این دوره ها هیچ تعهد خوابگاه وجود ندارد. دوره های شبانه برای تمامی رشته ها، پذیرش دانشجو دارند به جز رشته های پزشکی و پیراپزشکی.

 

دانشگاه پیام نور :

دانشگاه پیام نور از جمله دانشگاه های نیمه دولتی است که در سال ۱۳۶۷ تاسیس شد. این دانشگاه بر اساس روش آموزش از راه دور و نیمه حضوری تاسیس شده است. از این رو این دانشگاه بیشتر برای کسانی که شاغل هستند و زمان لازم و کافی برای تحصیل در دانشگاه های روزانه و شبانه را ندارند مناسب است.

امکان تحصیل تا مقطع دکترا در دانشگاه پیام نور فراهم است. ضمن اینکه دانشگاه پیام نور علاوه بر پذیرش از طریق کنکور سراسری، یک طرح پذیرش خارج از کنکور هم دارد که به عنوان فراگیر شناخته می شود. برای آشنایی بیشتر با این نوع از پذیرش دانشجو، روی فراگیر کلیک و مطالعه کنید.

از نظر ساختاری دانشگاه پیام نور دارای یک سازمان مرکزی در تهران و ۳۱ دانشگاه استانی در سراسر ایران است. هریک از این 31 مرکز استانی واحدهایی در شهرستان های آن استان دارند که پذیرش دانشجو انجام می دهند. پذیرش در برخی از رشته ها در مراکز و واحدهای دانشگاه پیام نور از طریق کنکور سراسری و در برخی دیگر از طریق سوابق تحصیلی انجام می شود. لازم به ذکر است که پذیرش دانشجو بر اساس سوابق تحصیلی با پذیرش فراگیر متفاوت هستند.

این دانشگاه دامنه وسیعی از رشته های مختلف را به طور متفاوت ارائه می دهد و از دانشجویان بر اساس مقررات و بر اساس رشته قبولی شهریه دریافت می شود. در اکثر مراکز واحدهای آموزشی دانشگاه پیام نور، بیشتر دروس نظری به صورت کلاس نیمه حضوری، برای مرور دروس و رفع اشکال به صورت گروهی و نیز کلاس حضوری برای دروس عملی در تعدادی از روزهای هفته برگزار می شود. حداکثر طول مدت تحصیل برای کارشناسی برای دانشجویانی که از معافیت تحصیلی استفاده می کنند ۵ سال و برای سایرین ۱۰ سال است. پذیرش دانشجو به صورت بومی ناحیه ای می باشد.

سئوالی که بسیار از داوطلبان ورود به دانشگاه ها مطرح می کنند این است که تفاوت دانشگاه آزاد و پیام نور در چیست؟

پاسخ : فرق دانشگاه آزاد و پیام نور را در چند مورد زیر می توان عنوان کرد.

اول : دانشگاه پیام نور یک دانشگاه دولتی است اما، دانشگاه آزاد یک دانشگاه غیر دولتی است.

دوم : دانشگاه پیام نور یک دانشگاه نیمه حضوری است و حضور در کلاس ها هم اجباری و الزامی نیست و  بیشتر مناسب افراد شاغل، اما دانشگاه آزاد یک دانشگاه تمام حضوری است. البته دانشگاه آزاد سعی کرده با برگزاری بسیاری از کلاس هایش در روزهای پنجشنبه و جمعه، نظر افراد شاغل را هم به تحصیل در این دانشگاه جلب کند.

سوم : دانشگاه پیام نور با توجه به ماهیت و فلسفه وجودی خود، بیشتر امکان تحصیل در رشته هایی که جنبه نظری قوی تر و جنبه عملی ضعیف تری دارند را فراهم می کند در حالی که دانشگاه آزاد سعی کرده است حداقل در برخی واحدهای دانشگاهی اش، امکان تحصیل در رشته های فنی و مهندسی  و همچنین گروه پزشکی و پیراپزشکی را که جنبه عملی و آزمایشگاهی زیادی دارند را فراهم کند.

چهارم : درست است هر دو این دانشگاه ها جزو دانشگاه های شهریه پرداز هستند ، اما در مقایسه میزان شهریه یک رشته خاص، ملاحظه می شود که شهریه دانشگاه پیام نور به مراتب کمتر از دانشگاه آزاد است.

پنجم : پذیرش دانشجو در دانشگاه پیام نور به صورت بومی است. به این مفهوم که دانشگاه پیام نور هرشهر، فقط از بین داوطلبان خود آن شهر و برخی شهر های نزدیک دانشجو می پذیرند اما پذیرش دانشجو در دانشگاه آزاد به صورت سراسری است، البته شاید در برخی رشته ها و یا واحدهای دانشگاهی قوانین پذیرش دانشجو متفاوت باشد که به چنین موردی به عنوان استثنا نگاه می کنیم و نه کل.

ششم : البته مورد ششم بیشتر شباهت است تا تفاوت و آن اینکه  امرزوزه در بسیاری از واحدهای دانشگاه پیام نور و  دانشگاه آزاد ، پذیرش دانشجو بر اساس سوابق تحصیلی یا بدون آزمون صورت می گیرد. در نوشته ای دیگر به معرفی این نوع پذیرش و رشته ها و دانشگاه هایی در آنها پذیرش به صورت بدون کنکور یا بدون آزمون و صرفا بر اساس سوابق تحصیلی است، پرداخته ایم.

هفتم : برخی از داوطلبان در رابطه با اعتبار مدرک دانشگاه آزاد یا پیام نور می پرسند و مقایسه آنها با یکدیگر،  پاسخی که برای ایشان دارم اینکه صرف اعتبار مدرک هر کدام از این دو دانشگاه با نام آنها مرتبط نیست بلکه اعتبار مدرک دانشجوی دانشگاه های آزاد و پیام نور به واحد دانشگاهی که دانشجو از آن فارغ التحصیل یا دانش آموخته شده است بر می گردد. و این بدان معنی است برخی از واحدهای دانشگاه آزاد و برخی از واحدهای  دانشگاه پیام نور اعتبار خوبی دارند و این به واسطه اساتید، امکانات آموزشی ، پژوهشی و آزمایشگاهی آنهاست.

 

دانشگاهها و موسسات غیر دولتی_ غیر انتفاعی :

نظام درسی موسسات آموزش عالی غیر دولتی_ غیر انتفاعی نظام واحدی است. همچنانکه از عنوان این دانشگاه ها مشخص است این دانشگاه ها دارای مدیریت خصوصی و غیر دولتی هستند و از طریق مجوز هایی که وزارت علوم به اشخاص حقیقی می دهد تاسیس شده و دانشجو پذیرش می کنند. استانداردها و سرفصل های آموزشی در این موسسات همان استانداردها و سرفصل های دانشگاه های روزانه و شبانه، پیام نور و دانشگاه آزاد می باشد.

پذیرفته شدگان در این موسسات باید شهریه پرداخت کنند و میزان شهریه بستگی به رشته قبولی داوطلب دارد. شهریه این موسسات همان شهریه سایر دانشگاه های شهریه بگیر، از دو بخش شهریه ثابت و متغیر تشکیل شده است که توضیح مختصر آن را در توضیحات دوره های شبانه دانشگاه های دولتی عرض کردم.

موسسات آموزش عالی غیر دولتی_ غیر انتفاعی تعهدی نسبت به تامین مسکن و خوابگاه و غذای دانشجویان ندارد. و در کلیه رشته ها دانشجو پذیرش می کنند. به فارغ التحصیلان مدرک مربوط، برابر ضوابط وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری اعطاء خواهد شد.

 

دانشگاه آزاد اسلامی :

دانشگاه آزاد اسلامی بزرگترین دانشگاه غیر دولتی است که بر اساس آزمون سراسری و همچنین بر اساس سوابق تحصیلی دانشجو پذیرش می کند. سال های قبل تر خود دانشگاه آزاد به صورت مستقل کنکور برگزار و دانشجو پذیرش می کرد ام از سال 1392 کنکور سراسری و دانشگاه آزاد تجمیع شد.

پذیرفته شدگان دانشگاه آزاد اسلامی موظف به پرداخت شهریه بر اساس ضوابط و مقررات مربوطه آن دانشگاه می باشند. دانشگاه آزاد اسلامی تعهدی برای تامین خوابگاه و امکانات اقامتی دانشجویان ندارد. دانشجویان این دانشگاه می توانند از وام تحصیلی مطابق آئین نامه های مربوطه استفاده نمایند. این دانشگاه در کلیه رشته ها همه ساله دانشجو می پذیرد.

بسیاری از داوطلبان راجع به تفاوت دانشگاه آزاد و دولتی سئوال می پرسند، در زیر سعی کرده ام به فرق  دانشگاه دولتی و آزاد ، به صورت مختصر پاسخ داده باشم.

اول : دوره های روزانه دانشگاه های دولتی بدون شهریه بوده و تنها هزینه اندکی از بابت خوابگاه و غذا دریافت می شود اما دانشگاه آزاد کاملا مبتنی بر شهریه دانشجو است و هیچ خوابگاه و تغذیه ای به دانشجو ارائه نمی کند. البته شاید برخی واحد های دانشگاهی خود راسا نسبت به اجاره مجتمع های خوابگاهی برای دانشجویان بکنند و هزینه آن را از دانشجویان دریافت کنند. البته دوره های شبانه دانشگاه های دولتی هم دارای شهریه هستند و هیچ تعهدی نسبت به تامین خوابگاه و غذا ندارند، اما شهریه این دانشگاه ها در مقابل شهریه دانشگاه آزاد عدد کوچکتری است. البته به نظر می رسد در دوره های کارشناسی ارشد، شهریه دوره های شبانه دانشگاه دولتی بیشتر از دانشگاه آزاد است.

دوم : در دوره های روزانه و شبانه دانشگاه دولتی به ندرت رشته محلی پیدا می شود که پذیرش آن به صورت بدون آزمون باشد و تقاریبا همه رشته محل ها از طریق کنکور سراسری اقدام به پذیرش دانشجو می کنند، اما در دانشگاه آزاد این داستان دقیقا بر عکس است و تعداد کمی از رشته محل ها پذیرش با آزمون دارند.

سوم : اعتبار مدرک دانشگاه دولتی اعم از روزانه و شبانه به نسبت دانشگاه آزاد بیشتر است. اما لازم هست این مورد را هم اضافه کنم که برخی از واحدهای دانشگاه آزاد که تعدادشون شاید به عدد انگشتان یک دست هم نرسد، دانشگاه هایی هستند که گر چه شاید تنه به تنه دانشگاه های تاپ کشور نتوانند بزنند اما قطعا اعتبارشان در حد دانشگاه های خوب دولتی هست و بنابراین مدارک این واحدهای دانشگاهی هم اعتبار ویژه ای دارد.

پردیس های خودگردان :

به منظور گسترش آموزش عالی کشور و فراهم نمودن شرایط لازم برای تحصیل در داخل کشور به جای خارج از کشور، برخی از دانشگاه ها و موسسات آموزشی دولتی اسم و رسم دار مثل دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه شهید بهشتی و … ، با توجه به ضوابط مربوط، مبادرت به پذیرش دانشجو می کنند و پذیرش دانشجو در این دوره ها به روش متمرکز صورت می گیرد. دانشجویانی که در این دوره پذیرش می شوند بر اساس مقررات مربوط شهریه پرداخت می نمایند که میزان آن نسبت به شهریه دانشگاه آزاد، پیام نور و … بالاتر است.

پذیرش دانشجو در رشته های تحصیلی تمام مقاطع پردیس خودگردان به صورت متمرکز و بدون انجام مصاحبه خواهد بود . پذیرش دانشجویان از طریق آزمون سراسری سازمان سنجش یا آزمون اختصاصی بر اساس مقررات و آئین نامه های دانشگاه و با نظارت سازمان سنجش صورت می گیرد.

دانشجویان این دانشگاه ها با دانشجویان روزانه ادغام می شوند و در دانشکده های اصلی تحصیل می کنند. به دانشجویان پردیس های خودگردان، روزانه شهریه پرداز هم می گویند.

 

دانشگاهای علمی کاربردی :

دانشگاه جامع علمی کاربردی یک دانشگاه نیمه دولتی که وابسته به وزارت علوم تحقیقات و فناوری است. در سال ۱۳۷۰به تصویب رسیده و اکنون حدود ۶۰۰مرکز آموزش در رشته های مختلف در سراسر کشور دارد. معمولا مجری دانشگاه های علمی کاربردی، سازمان های دولتی، وزارتخانه ها و حتی شرکت های بزرگ هستند و دوره های تحصیلی را با سر فصل های تخصصی تری نسبت به سایر دانشگاه ها، برگزار می کنند و البته سهمیه ای هم برای کارکنان خود در نظر می گیرند، با وجودی که پذیرش برای عموم آزاد است.

این دانشگاه بیشتر در مقاطع کاردانی، کارشناسی برای دوره های کاردانی فنی، کاردانی حرفه ای، و مهندس فناوری و کارشناسی حرفه ای دانشجو می پذیرد. مدرک آن مورد تائید وزارت علوم تحقیقات قرار گرفته است و از نظر علمی این دانشگاه در رتبه خوبی قرار دارد.

ثبت نام از طریق سازمان سنجش کشور انجام می گیرد و دانشجویان با توجه به سوابق تحصیلی بدون کنکور در دو نوبت مهر و بهمن و بر اساس شرط معدل کتبی دیپلم وارد این دانشگاه خواهند شد. دانشجویان در صورت پذیرش در این دانشگاه شهریه پرداخت خواهند کرد.