شناخت انواع دانشگاه ها در ایران ، می تواند یکی از عوامل مهم قبولی در دانشگاه متناسب با رتبه کنکور داوطلب باشد.
به همین دلیل در آیدآن بر آن شدیم که در این مقاله، اطلاعات مفیدی را در اختیار داوطلبان ورود به دانشگاه ها قرار دهم تا در انتخاب و قبولی آنها موثر واقع شود. به داوطلبان عزیز کنکور سراسری و آزاد توصیه می شود، حتما این مطلب و مقاله هایی که در رابطه با تک تک دانشگاه ها در آیدان نگاشته شده، مطالعه کنند تا دید بهتری در رابطه با انواع دانشگاه ها در ایران پیدا کنند.
در ضمن در نوشته ای دیگر به راهنماییدواطبان در رابطه با انتخاب رشته کنکور سراسری به صورت جامع و مفصل پرداخته ایم که قطعا دید بازی به دواطلبان خواهد داد. توصیه می شود آن نوشته را هم به دقت بخوانید و به اطلاعات خودتون در رابطه با انتخاب رشته بیافزایید.
اگر هم سئوال هایی برایتان پیش آمد می توانید با تماس با ما، از راهنمایی کارشناسان با تجربه آیدان بهره مند شوید.
در سال های دور، کلیه آموزش ها، اعم از مقدماتی و عالی در مدارس و دانشگاه ها، همه رایگان و هزینه آن ها بر عهده دولت بود، اما هر چه به زمان حاضر نزدیک تر می شویم با افزایش استقبال مردم و خانواده ها از آموزش فرزندانشان و به تبع آن افزایش هزینه های دولت در بخش آموزش، ایده ایجاد دوره های آموزشی پولی یا به اصطلاح جدید، شهریه پرداز مطرح می شود، هم در بخش دولتی و هم غیر دولتی. همه دانشگاه ها به جز همان دانشگاه های اولیه و مادر که رایگان بودند و هستند، ماحصل این طرح هستند که به مرور و تا به امروز ایجاد شده اند و این احتمال وجود دارد که در آینده دانشگاه های دیگری نیز با عناوین جدید تاسیس شوند.
در این مقاله، ابتدا انواع دانشگاه های موجود در کشور را نام می بریم و بعد در مورد هر کدام اطلاعات مختصری تقدیم می کنم. در مقاله های جداگانه ای، به تفصیل در مورد هر کدام صحبت خواهیم کرد.
دانشگاه های دولتی، خود، دارای مجموعه ای از دانشگاه هاست که در سراسر کشور پراکنده اند. این دانشگاه در بین خود از لحاظ نوع پذیرش دانشجو و خدماتی که به دانشجو ارائه می دهند، دارای تفاوت هایی هستند.
در زیر به تعدادی از دانشگاه های زیر مجموعه دانشگاه های دولتی پرداخته و اندکی در مورد هر کدام صحبت کرده ام.
دانشگاه های دولتی عبارتند از :
این دانشگاه ها متعلق به وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی هستند و نیروهای مورد نیاز در زمینه بهداشت و سلامت را تربیت می کنند. بنا به آمار سایت وزارت بهداشت تعداد 68 دانشکده مستقل و دانشگاه علوم پزشکی در کشور وجود دارد.
تمامی رشته های مرتبط با حوزه پزشکی که لیستی از آنها در زیر آمده است در این دانشگاه ها آموزش داده می شوند.
دانشجویان برخی از این رشته ها، علاوه بر فراگیری علوم مربوطه، دوره های عملی مربط به آنها را در بیمارستان های هر کدام از دانشگاه ها، می گذرانند.
اگر از این جمله آخر بنده این گونه برداشت کردید که بسیاری از بیمارستان های دولتی یا حتی همه آنها در واقع زیر مجموعه های دانشگاه های علوم پزشکی هستند، کاملا برداشت درستی است. هر دانشگاه علوم پزشکی بسته به شهر و استانی که در آن است، دارای تعدای بیمارستان در حوزه همان شهر و استان است که برخی از این بیمارستان ها، بیمارستان های آموزشی هستند و دانشجویان برخی رشته های پزشکی و پیراپزشکی ، همچنان که گفته شد در آن بیمارستان ها، دوره های عملی خود را می گذرانند. به عنوان مثال تمامی بیمارستان های دولتی استان آذربایجان شرقی، زیر مجموعه دانشگاه علوم پزشکی تبریز هستند که برخی از بیمارستان ها، آموزشی هم بوده و محل فراگیری عملی دانشجویان برخی رشته های علوم پزشکی هستند.
البته لازم به ذکر است که دانشگاه آزاد هم با توجه به اینکه در رشته های گروه پزشکی و پیراپزشکی دانشجو می پذیرد، دارای بیمارستان هایی غیر دولتی در برخی شهرها بوده که ضمن ارائه خدمات پزشکی، محل آموزش عملی دانشجویان برخی رشته هاست.
دانشگاه های دولتی روزانه، مجری برگزاری دوره های آموزش عالی رایگان برای رشته های غیر پزشکی هستند. تحصیل در این دانشگاه ها هیچ شهریه ای ندارد و علاوه بر آن به دانشجویان این دانشگاه ها، خوابگاه و تغذیه کم هزینه در نظر گرفته می شود.
دانشگاه های دولتی روزانه، مهمترین و معتبرترین دانشگاه های کشور هستند و با توجه به موارد گفته شده از اقبال زیاد داوطلبان برخوردار هستند. اما می بایست توجه داشته باشید که خود دانشگاه های دولتی روزانه هم در بین خودشان دارای رتبه بندی هایی هستند که از دلایل آن می توان به کیفیت اساتید و آموزش، کیفیت دانشجویان، امکانات آموزشی، پژوهشی و آزمایشگاهی و … اشاره کرد. طبیعی است هر چه رتبه دانشگاه بالاتر، به همان نسبت قبولی در آن سخت تر و نیازمند تراز علمی بهتری است.
اگر برای برخی از داوطلبان کنکور سراسری، این سئوال مطرح شود که فرق بین دانشگاه های روزانه و شبانه چیست ، در پارگراف بعدی، شاید پاسخ سئوال خود را دریافت کنند.
دانشگاه های دولتی شبانه یا نوبت دوم از لحاظ مکان آموزشی و امکانات آموزشی، پژوهشی و آزمایشگاهی از دانشگاه های دولتی روزانه جدا نیستند و حتی بعضی وقت ها در برخی رشته ها و برخی درس ها، کلاس درس دانشجویان این دانشگاه ها با روزانه یکی است، تنها تفاوتی که وجود دارد این است که به پذیرفته شدگان این دانشگاه ها، علاوه بر پرداخت شهریه، خوابگاه و تغذیه هم تعلق نمی گیرد. با توجه به این توضیحات، عملا اصطلاح دوره های روزانه و شبانه دانشگاه دولتی به جای اصطلاح های دانشگاه روزانه و دانشگاه شبانه مورد استفاده قرار می گیرد.
در حال حاضر 141 دانشگاه و دانشکده مستقل برای دانشجویان رشته های غیر پزشکی در کشور وجود دارد.
سئوالی که برای برخی از دانش آموزان و داوطلبان مطرح هست این است که دانشگاه سراسری چیست یا دانشگاه ملی چیست ؟
باید گفت مجموع دانشگاه های علوم پزشکی و دانشگاه های دولتی روزانه و شبانه به دانشگاه سراسری یا دانشگاه ملی معروف هست. البته، برخی حتی دوره های شبانه دانشگاه های دولتی را نیز در این مجموعه قرار نمی دهند.
دانشگاه پیام نور یکی دیگر از دانشگاه های دولتی است که با فلسفه آموزش نیمه حضوری و از راه دور، تاسیس شد. در این دانشگاه، دانشجویان موظف به پرداخت شهریه مصوب هستند. این دانشگاه ضریب گستردگی بالایی دارد و حتی در بسیاری از شهرستان های کوچک هم دارای شعبه هست.
این دانشگاه در نیاز سنجی هایی که انجام شده بود، برای تامین امکان آموزش شاغلان و افزایش سطح علمی آنان ، طراحی و اجرا شد. اما امروزه به دلیل اقبال عمومی دانش آموزان به تحصیل در مدارج بالاتر، بسیاری از داوطلبان غیر شاغل هم وارد تحصیل در این دانشگاه می شوند.
همچنان که گفته شد، آموزش در این دانشگاه به صورت نیمه حضوری است و لاجرم بیشتر خودآموز و معمولا کلاس هایی که در دانشگاه برگزار می شود جنبه رفع اشکال دارد. به همین دلیل، دانشگاه پیام نور معمولا بسیاری از منایع آموزشی در تمامی رشته های ارائه شده را، خود، تالیف و منتشر می کند و البته برخی از منابع را هم از بین کتب معتبر منتشر شده انتخاب می کند ولی جنبه خودآموز بودن کتاب ها، بررسی می شود.
نکته : مطلب دیگری که شاید لازم باشد در مورد دانشگاه پیام نور بدانید این است که دانشگاه پیام نور، امتحانات پایان ترم دانشجویان را به صورت سراسری برگزار می کند و این موضوع می تواند تاثیر مثبتی در کیفیت آموزشی این دانشگاه داشته باشد.
دانشگاه فنی و حرفه ای که از بزرگترین دانشگاه های کشور است که دارای 176 دانشکده و آموزشکده است. این دانشکده و آموزشکده ها، یا پسرانه هستند یا دخترانه و دانشجویان آنها از بین دانش آموزان هنرستانی اعم از هنرستان های فنی و حرفه ای و کارو دانش، پذیرفته می شوند البته این تمام ماجرا نیست.
اگر دوست داشتید در رابطه با دانشگاه فنی و حرفه ای بیشتر بدانید ادامه این مقاله را هم مطالعه کنید.
دانش آموزان هنرستان های فنی و حرفه ای و کاردانش یا کا ر و دانش، اگر داوطلب ورود به دانشگاه باشند در یک کنکور مجزایی با عنوان کنکور فنی و حرفه ای شرکت می کنند و در رشته ای مرتبط با رشته ای که در هنرستان تحصیل کرده اند پذیرفته می شوند. پذیرش انها صرفا در دانشکده ها و آموزشکده های دانشگاه فنی و حرفه ای صورت می گیرد.
داوطلبان پذیرفته شده پس از دو تا سه سال تحصیل در این دانشکده ها یا آموزشکده ها با مدرک فوق دیپلم فارغ التحصیل می شوند. این مدرک کاردانی پیوسته نامیده می شود به این دلیل که رشته دانشگاهی دانشجو ادامه رشته هنرستانی او بوده است.
این فارغ التحصیلان در کنکور دیگری با عنوان کنکور کاردانی به کارشناسی می توانند شرکت کنند. البته در کنکور کاردانی به کارشناسی، فارغ التحصیلان دیگری که با مدرک کاردانی از هر دانشگاه دولتی یا غیر دولتی دیگری دانش آموخته شده اند، می توانند شرکت کنند و در هر داننشگاه دولتی و غیر دولتی دیگر و همپنین آموزشکده ها و دانشکده های دانشگاه فنی و حرفه ای پذیرفته شده و در مقطع کارشناسی ادامه تحصیل داده و با مدرک لیسانس دانش آموخته شوند.
نکته ای اینجا لازم می دانم در رابطه با دانشگاه فنی و حرفه ای بیان کنم این است که دانشگاه فنی و حرفه ای و دانشکده ها و آموزشکده های متبوع، حداکثر تا مقطع کارشناسی پذیرش دانشجو دارند و فارغ التحصیلان کارشناسی این دانشگاه، اگر قصد ادامه تحصیل داشته باشند می بایست در کنکور ارشد ثبت نام و شرکت کرده و در دانشگاه های دولتی، آزاد و غیر انتفاعی، پیام نور و … پذیرفته شوند.
نکته دیگری که لازم می دانم اینجا بیان کنم اینکه، پذیرش دانشجو در دانشگاه فنی و حرفه ای هم به صورت با آزمون و هم به صورت بدون آزمون یا همان سوابق تحصیلی می باشد. بسته به رشته و محل دانشگاه.
در نوشته دیگری به تفصیل در رابطه با کنکور کاردانی پیوسته هنرستان ها مطلب نوشته ایم که می توانید به آن مراجعه کرده و اطلاعات لازم را دریافت کنید.
دانشگاه فرهنگیان متعلق به وزارت آموزش پرورش می باشد. این دانشگاه برای تربیت و ارتقا علمی معلمان تاسیس شده و در حال حاضر دارای 64 پردیس دانشگاهی و 34 دانشکده است.
بالاخره بعد از سال ها بحث و فحص، دانشگاه فرهنگیان با تدوین آیین نامه های جدیدی، اقدام به جذب دانشجو می کند. دانشجویان از بدو ورود به این دانشگاه به استخدام وزارت آموزش و پرورش در می آیند و در طی سال های تحصیل علاوه بر فراگیری علوم جدید در رشته تحصیلی خود، با علوم مربوط به درس و مدرسه و دانش آموز اعم از روانشناسی و روش تدریس و سنجش آموزشی و برنامه ریزی تحصیلی و … هم آشنا می شوند
ایشان در حین تحصیل هم به عنوان کارآموز در کلاس های درس حضور پیدا کرده و در محیط وافعی کار می گیرند تا هر چه بیشتر آماده تدریس شوند.
البته از بین داوطلبان ورود به این دانشگاه، تنها کسانی پذیرفته می شوند که یک کف حداقلی از تراز مورد نظر را داشته باشند. به عنوان مثال داوطلبانی که تراز علمی آزمون انها از 6500 کمتر باشد، در این دانشگاه هرگز پذیرفته نخواهند شد.
در نوسته ای جدا در مورد دانشگاه فرهنگیان به تفصیل صحبت کرده ایم. اگر تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه داشته باشید به آن نوشته مراجعه کنید.
برخی از وزارتخانه ها، نهاد ها، ارگانها و نیروهای نظامی و انتظامی، دانشگاه هایی برای خود تاسیس کرده اند که از طریق آن به پرورش نیروهای تخصصی مورد نیاز خود می پردازند. دانشجویان پذیرفته شده در این دانشگاه ها، عملا به استخدام آن اداره، نهاد یا ارگان و نیرو در می آیند.
در حال حاضر حدود 35 دانشگاه دولتی وابسته، تاسیس شده و فعالیت می کنند و هر کدام شرایط ویژه ای برای پذیرش دانشجو دارند که با سایر دانشگاه ها متفاوت است.
به این نوع پذیرش دانشجو اصطلاحا نیمه متمرکز گفته می شود. در این روش پذیرش، داوطلبان علاوه بر اینکه می بایست رتبه علمی لازم را کسب کنند، می بایست در مصاحبه های تخصصی یا عقیدتی و یا حتی آزمایشات پزشکی سلامت دیگری شرکت کرده و در آن ها هم پذیرفته شوند تا بتوانند وارد این دانشگاه ها شوند. ورود ایشن به آن دانشگاه ها به منزله استخدام قطعی آنهاست.
دانشگاه امام حسین وابسته به سپاه پاسداران
دانشگاه افسری امام علی وابسته به نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران
دانشگاه علوم انتظامی امین یا دانشگاه امام حسن وابسته به نیروی انتظامی
دانشگاه امام محمدباقر ( اطلاعات و امنیت ملی) وابسته به وزارت اطلاعات
دانشگاه صنعتی مالک اشتر وابسته به وزارت دفاع و پشتیبانی
دانشگاه علوم و فنون فارابی
دانشگاه علوم و فنون شهید ستاری وابسته به نیروی هوایی ارتش
دانشگاه شهید عباس پور وابسته به وزارت نیرو
دانشگاه صدا و سیما وابسته به سازمان صدا و سیما
دانشگاه صنعت نفت وابسته به وزارت نفت
دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری وابسته به قوه قضائیه
دانشگاه علوم اسلامی رضوی وابسته به آستان قدس رضوی
دانشگاه علوم و معارف قرآن وابسته سازمان اوقاف و امور خیریه
موسسه آموزش عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی وابسته به نهاد ریاست جمهوری
دانشکده روابط بین الملل وابسته به وزارت امور خارجه
و برخی دیگر نمونه هایی از دانشگاه ها و مراکزی هستند که پذیرش دانشجو در آنها به صورت نیمه متمرکز برگزار می شود.
این دانشگاه ها هم چنانکه از نام آنها مشخص است غیر دولتی هستند و هیچ بودجه ای از دولت دریافت نمی کنند و مدیریت آنها معمولا به صورت هیئت امنایی است. اما اداره آنها بر اساس قوانین دولت و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انجام می شود. موسسان این دانشگاه ها افرادی حقیقی بوده و با دریافت شهریه های مصوب از دانشجویان، آنها را اداره می کنند.
عبارت غیرانتفاعی که در ادامه عنوان این دانشگاه ها آمده است به این موضوع شاره می کند که این دانشگاه، با هدف درآمد زایی و ایجاد سود برای مالکان و صاحبان آنها تاسیس نشده اند، بلکه فلسفه وجودی آنها، نشر و گسترش علوم و فنون بوده است. البته اینکه این موضوع چقدر به حقیقت نزدیک هست باید از دانشجویان این دانشگاه ها، پرسید.
در سال های اخیر این دانشگاه ها رشد بسیار زیادی داشته اند و در مقاطع تحصیلی مختلف اقدام به جذب دانشجو می کنند.
این دانشگاه هم از طریق کنکور سراسری، هم از طریق کنکور کارشناسی ارشد و هم دکترا و هم از روش های دیگری مثل بدون آزمون یا با سوابق تحصیلی و گاهی حتی به صورت فراگیر اقدام به پذیرش دانشجو می کنند.
در نوشته ای جداگانه به شیوه های پذیرش دانشجو پرداخته ایم. اگر در ابطه با هر کدام ازآنها ابهام و سئوالی داشتید می توانید با مراجعه به این نوشته ، اطلاعات خود را بروزرسانی کنید.
این موسسات و دانشگاه ها کاملا مشابه دانشگاه های غیرانتفاعی هستند، با این تفاوت که کلاس های درسی و آموزشی آنها، به جای برگزاری فیزیکی و حضوری، بر بستر اینترنت و به صورت آنلاین برگزار می شود. دانشجویان این دوره ها نیز برای دریافت آموزش، شهریه پرداخت می کنند اما شهریه آنها دقیقا برابر شهریه دانشگاه های غیر انتفاعی نیست.
البته لازم می دانم به اطلاع برسانم، بسیاری از دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی حضوری، خود به عنوان مجری دانشگاه مجازی هم هستند و البته به غیر از آنها برخی دانشگاه های دولتی معروف و شناخته شده هم دارای دانشگاه مجازی بود و در برخی رشته ها، اقدام به برگزاری آن می کنند. در زیر به برخی از دانشگاه ها اشاره شده است.
دانشگاه تهران
دانشگاه صنعتی امیرکبیر
دانشگاه شهید بهشتی
دانشگاه علم و صنعت ایران
دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
دانشگاه شیراز
دانشگاه مشهد
دانشگاه صنعتی اصفهان
دانشگاه صنعتی سهند تبریز
دانشگاه امام خمینی قزوین
برخی واحد های دانشگاه آزاد اسلامی
این موسسات، دوره های آموزشی متفاوت و متنوعی را به صورت دوره های کوتاه مدت برگزار می کنند و به دانشجویانی که این دوره ها را با موفقیت پشت سر بگذارند، مدرک معتبر از طرف وزارت علوم اعطا می کنند.
این دوره ها می توانند اکثرا در موضوع علوم، تکنولوژی و مدیریت و … باشند. البته برخی از این موسسه ها به نمایندگی از برخی موسسات بین المللی دوره های آموزشی آنها را برگزار می کنند و مدرک معتبر بین المللی به آنها اعطا می کنند.
عموما مدارکی که وزارت علوم اعطا می کند قابل ترجمه به زبان های زنده دنیا هستند. بنابراین دارندگان این مدارک و نیز مدارک بین المللی، می توانند به اتکا آنها اقدام به اشتغال در کشورهای هدف کنند.
دانشگاه آزاد اسلامی، یکی از بزرگترین و شاید هم بزرگترین دانشگاه کشور هست. حتی در برخی آمارها، یکی از بزرگترین دانشگاه های جهان از لحاظ کمیت دانشجو.
این دانشگاه هم یک دانشگاه غیردولتی و خودگردان هست. دانشجویان این دانشگاه، از بابت تحصیل در این دانشگاه شهریه پرداخت می کنند. این دانشگاه در هر دو شاخه رشته های پزشکی، پیراپزشکی و پرستاری و هم در شاخه رشته های غیر پزشکی، دانشجو پذیرش می کند.
در سالهای دورتر این دانشگاه خود به برگزاری آزمون سراسری اقدام می کرد اما در سال های اخیر با تجمیع آزمون ها، دیگر این دانشگاه آزمون برگزار نمی کند و پذیرش خود را از طریق کنکور سراسری و سازمان سنجش و آموزش کشور برگزار می کند.
پذیرش دانشجو در برخی واحدهای دانشگاه آزاد و در برخی رشته ها که پرطرفدار هستند به صورت با آزمون انجام می شود اما در اکثر واحدها و رشته ها، پذیرش به صورت بدون آزمون و از طریق سوابق تحصیلی صورت می گیرد.
دانشگاه جامع علمی کاربردی، دانشگاهی است که از لحاظ اداری و مالی مستقل بوده اما موسسه ای دولتی و وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است و به صورت هیات امنایی اداره می شود.
این دانشگاه دارای 5 موسسه آموزش عالی و بیش از 600 مرکز آموزشی است که در دو مقطع کاردانی و کارشناسی دانشجو پذیرش می کنند.
برگزار کنندگان دوره آموزشی دانشگاه جامع علمی کاربردی شرکت و موسسات دولتی و غیر دولتی هستند البته همچنانکه گفته شد بر اساس استانداردهای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اما هیچ تعهدی نسبت به استخدام دانش آموختگان نمی دهند گر چه شاید در طول برگزاری دوره ها به این نتیجه برسند که برخی از این دانش آموختگان، شایستگی لازم برای جذب در شرکت، موسسه یا سازمان متبوع را دارند و اقدام به جذب ایشان بکنند.
البته برخی از کارکنان خود این شرکت یا موسسه ها، هم این امکان را پیدا می کنند که در این دانشگاه ها ، نسبت به ارتقا علمی و بروزرسانی اطلاعات تخصصی خود و در نتیجه ارتقا شغلی اقدام کنند.
هزینه های دانشگاه از محل شهریه های پرداختی دانشجویان، تامین می شود گر چه شاید به داشجویان شاغل در خود شرکت ها و موسسه ها، تخفیف هایی در نظر گرفته شود.
پردیس های خودگردان همان دانشگاه های بین الملل سابق هستند. این دانشگاه ها در واقع شعبه های پولی برخی از دانشگاه های معتبر کشور هستند. همچنانکه گفته شد این دانشگاهها با شهریه هایی که از دانشجویان دریافت می کنند، اداره می شوند و دانشجویان این دوره ها پس از فارغ التحصیلی مدرک دانشگاه مرجع را دریافت می کنند. در حال حاضر فقط تعدادی انگشت شمار از دانشگاه های کشور همچون صنعتی شریف، تهران، شهید بهشتی، علم و صنعت، تربیت مدرس، علامه طباطبایی و خوارزمی دارای پردیس های خودگردان هستند.
در رابطه با تک تک دانشگاه ها اعم از دولتی و غیر دولتی، رایگان و پولی در مقاله هایی جداگانه صحبت کرده ایم که جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به آنها مراجعه کرده و جواب سئوالات خود را دریافت کنید.
اطلاعات شما هرگز با هیچ شخص ثالثی به اشتراک گذاشته نمی شود