IQ مخفف دو کلمه Intelligence Qoutient به معنای بهره هوشی است که عددی برای نشان دادن میزان برخورداری فرد از هوش است.
پیشتر تصور می شد، بهره هوشی بالا فقط متعلق به افرادی است که در رشته ها و تخصص های خاصی به ویژه ریاضی و منطق، از توانایی های یادگیری، بکارگیری، حل مسئله و … بسیار خوبی برخوردارند، اما این تصور با تئوری انواع هوش و یا هوش چندگانه، به هم ریخت.
امروزه این باور به وجود آمده که همه افراد بشر می توانند در زمینه ای هوش خوب و ضریب هوشی بالایی داشته باشند، بدون اینکه یادگیری، درک و بکارگیری خوبی در ریاضی و منطق و مفاهیم فکری و انتزاعی داشته باشند.
به عنوان مثال می توان به هنرمندان برجسته در هنرهای دستی و تجسمی و سایر گرایش های هنری، مخترعین، معلمین و اساتید برجسته، رهبران سیاسی و مذهبی، ورزشکاران برجسته، پزشکان و جراحان درجه یک، تاجران و کشاورزان ماهر و … اشاره کرد.
در برخی از سیستم های آموزشی موفق در کشورهای پیشرفته دنیا، شیوه آموزش فرد محور جایگزین شیوه مدرسه محور و کلاس محور شده و در حال اجراست به این شکل که توانایی ها و ضعف های دانش آموزان شناسایی شده و آموزش متناسب با آن ضعف ها و قوت ها، پی گرفته می شود، در نتیجه این فرصت برای دانش آموزان ایجاد می شود، در زمینه هایی که دارای استعداد و بهره هوشی مناسبی هستند هدایت شده و رشد کنند بدون اینکه برچسب گذاری شوند.
پس یاد گرفتیم بر خلاف اطلاعات غلط گذشته، افراد زیادی دارای ضریب و بهره هوشی بالایی هستند، زیرا که زمینه های بیشتری برای بررسی آن، وجود دارد.
سئوال اساسی که وجود دارد اینکه آیا IQ یا بهره هوشی یک میزان ثابتی دارد که از بدو تولد در وجود هر فرد هست یا عواملی وجود دارد که در افزایش یا کاهش آن موثر باشند؟
بر خلاف اطلاعات غلط گذشته که بهره هوشی را عددی ثابت در طول زندگی بشر می دانست، امروزه این باور به واسطه تحقیقات و بررسی های علمی فراوان، وجود دارد که بهره هوشی با تاثیر عواملی چند، می تواند میزانش افزایش یا کاهش یابد، که در ادامه مختصر بدان اشاره شده است.
قبل از بررسی عوامل یاد شده، لازم است این نکته یادآور شود که بهترین سن یا سن طلایی برای افزایش ضریب هوشی از 3 تا 8 سالگی است به این دلیل که شخصیت و هوش بچه در این سنین شکل می گیرد، گرچه در خارج از این محدوده سنی باز هم افزایش بهره هوشی ویا حداقل بهبود کارکرد مغز امکان پذیر است.
با افزایش بهره هوشی، میزان یادگیری بهبود خواهد یافت، سرعت بکار گیری از دانسته ها در حل موضوعات و مسئله ها و یا خلق آثار و محصولات جدید افزایش خواهد یافت.